„W sobotnie popołudnie 28 stycznia br. odbyło się kolejne spotkanie miłośników historii regionalnej. Gościem XXIII Kawiarenki historycznej był znany historyk wojskowości, prof. Adam Dobroński, autor kilkudziesięciu książek i setek artykułów naukowych ze szczególnym uwzględnieniem naszego regionu. Nieprzypadkowo temat tej „biesiady historycznej” ph. „Obok Orła znak Pogoni” związany był ze styczniową insurekcją. Przybyłych uczestników tej „biesiady historycznej” z Robertem Wardzińskim, Burmistrzem Choroszczy na czele powitał w gościnnych progach Miejsko-Gminnego Centrum Kultury i Sportu Józef Waczyński, prezes zarządu Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy.
Prof. Adam Dobroński urodził się 1 listopada 1943 r. w Ostrowi Mazowieckiej. W 1966 r. ukończył studia na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego, w 1972 r. uzyskał stopień doktora, a w 1981 doktora habilitowanego. Od początku był związany z Filią Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie od 1991 r. był profesorem na Uniwersytecie w Białymstoku. Pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji, m.in. dziekana na Filii UW, był posłem do Sejmu RP II kadencji (lata 1993-1997), Stał wówczas na czele Polsko-Litewskiej Grupy Parlamentarnej. W latach 1994-1997 był ministrem – Kierownikiem Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Prowadzący spotkanie wymienił też ważniejsze publikacje Pana Profesora:
– Potencjał militarno-gospodarczy Królestwa Polskiego w latach 1907–1914, 1976.
– Infrastruktura społeczna i ekonomiczna gub. Łomżyńskiej i obwodu białostockiego w latach 1866–1914, 1981.
– Ułani Grochowscy, Warszawa-Białystok, 1992.
– Łomża w latach 1866–1918, 1993.
– Szkice z dziejów wojska i walk w półn.-wsch. Polsce, 1996.
– Losy Sybiraków, 1997.
– Białystok. Historia miasta, Białystok, 1998.
– Ostatni Prezydent II RP Ryszard Kaczorowski, 1999.
– Jerzy Wiśniewski (01.01.1928–30.10.1983) (red.), 2000.
– Białostoccy Żydzi 4 tomy (współautor), 1993–2002.
– Dzieje Ostrowi Mazowieckiej do 1914 roku, 2007.
– Historia województwa podlaskiego (red.), 2010.
– Podlaski Oddział Straży Granicznej, 2016.
Niedawno ukazała się publikacja prof. A. Dobrońskiego Żydzi białostoccy. Karty pamięci, wydana w Białymstoku w 2022 roku, która zasiliła biblioteczkę TPCh. W tym opracowaniu są obszerne fragmenty poświęcone Anatolowi Leszczyńskiemu (Natan Lichtenstein), mieszkańcowi Choroszczy narodowości żydowskiej. Należy dodać, że pisał on o zagładzie Żydów choroszczańskich w „Biuletynie Żydowskiego Instytutu Historycznego (nr 3 z 1971 r.).
Profesor Adam Dobroński interesował się również dziejami styczniowej insurekcji. O „Powstaniu niespełnionej nadziei” pisał w Zeszytach Naukowych Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego. Wielokrotnie odwiedzał Choroszcz, wspomagał miejscowych regionalistów w odkrywaniu kart historii. W 130 rocznicę wybuchu powstania styczniowego (1993) napisał i wydał informator-składankę o choroszczańskim Miejscu Pamięci Narodowej z 1983 r. zw. Szubienicą.
Styczniowa Kawiarenka była właściwie dyskusją panelową związaną z powstaniem styczniowym w skali globalnej jak też okraszona regionalnym i choroszczańskimi akcentami. Prof. A. Dobroński skupił się na przedstawieniu powstania styczniowego na tle XIX-wiecznej Europy. Scharakteryzował specyfikę styczniowej insurekcji wzbogacając ją o regionalne akcenty. Podkreślił rolę dokumentów archiwalnych oraz ustnych przekazów o tym zrywie narodowowyzwoleńczym z lat 1863-1864. Henryk Zdanowicz w swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie wileńskich archiwów w poszerzaniu wiedzy o Powstaniu. Omówił przebieg tej insurekcji w regionie ze szczególnym uwzględnieniem roli Kazimierza Kobylińskiego i jego rodu w tym powstańczym zrywie. Z kolei Wojciech Cymbalisty skupił się na charakterystyce manifestacji patriotycznych, jakie miały miejsce w Białymstoku i Tykocinie w latach 1860-1862. Natomiast Grzegorz Krysiewicz zaprezentował powstańcze kosy ze swoich zbiorów, omawiając różnice tej broni w poszczególnych powstaniach.
Dwugodzinne spotkanie nie wyczerpało tematyki powstania styczniowego w naszym regionie. Organizatorzy pragną powrócić do tych zagadnień w październiku br., miesiącu w którym 160 lat temu został stracony Ksawery Markowski, dowódca partii powstańczej i inni powstańcy.”
Tekst: Józef Waczyński, Fotorelacja: Tomasz Adamski
źródło tpchoroszczy.pl
