W poniedziałkowy wieczór 6 marca br. w Choroszczy odbyło się spotkanie dotyczące działalności Sądów Doraźnych Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w województwie białostockim (luty – czerwiec 1946). Obecna była Pani dr Bogusława Szczerbińska, Wicewojewoda Podlaski, historyk z wykształcenia i silna ekipa białostockiego Instytutu Pamięci Narodowej, współorganizatora tego spotkania. Przybyłych kilkudziesięciu miłośników historii Polski i historii naszego regionu powitał Józef Waczyński, prezes zarządu Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy.
Wprowadzenia do tego spotkania dokonał dr Marek Jedynak, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku. Kilkudziesięciu miłośników historii Polski i regionu w lokalu Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy przez dwie godziny delektowało się wystąpieniem Pawła Wąsa (z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Łodzi), połączonego z prezentacją multimedialną. Uczestnicy tej „biesiady historycznej” mieli szansę dowiedzieć się o mało znanych faktach, związanych z reformą tzw. wymiaru sprawiedliwości na podstawie dekretu Krajowej Rady Narodowej z 17 grudnia 1945 roku. Było to takie pierwsze spotkanie, realizowane przez Instytut Pamięci Narodowej, przybliżające wiedzę o tych faktach, znaną jedynie przez wąskie grono historyków i archiwistów.
KRN formalnie zniosła obowiązujący w kraju stan wojenny ale faktycznie realizowała sowietyzację polityki karnej. Wprowadzanie w życie nowej polityki karnej nastąpiło w związku z wydaniem trzech dekretów z 16 listopada 1945 r.: o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa, o postępowaniu doraźnym i o Komisji Specjalnej do walki z nadużyciami i szkodnictwem gospodarczym. Akty te uchyliły znaczną część dotychczas obowiązujących przepisów (w tym przedwojennych) oraz wprowadziły wiele rozwiązań wzorowanych na systemie sowieckim. Prelegent przedstawił realizację rozprawy ze środowiskami patriotycznymi, do którego celu służyły sądy doraźne KBW, wydające wyroki śmierci i skazujące na wieloletnie więzienie żołnierzy niezłomnych. Podał szereg nazwisk sędziów i prokuratorów, którzy w przeciągu pięciu miesięcy prowadzili setki rozpraw wyjazdowych, między innymi w Sokółce, Wysokiem Mazowieckiem, Łomży i Białymstoku. Dla zastraszenia społeczeństwa było wiele procesów realizowanych publicznie, z udziałem mieszkańców tych miejscowości, nie tylko dorosłych, ale i ściągniętej w tym celu młodzieży szkolnej.
Po odczycie wywiązała się ożywiona dyskusja dotycząca tragicznych losów „żołnierzy wyklętych – żołnierzy niezłomnych”, skazywanych na karę śmierci lub długoletnie więzienie, z uwzględnieniem również osób rodem z Choroszczy, Januszu Okruszko i Franciszku Tureckim.
Sympatycznym akcentem były kuluarowe spotkania przy kawie i słodkościach.
Zarząd Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy serdecznie dziękuje Oddziałowi Instytutu Pamięci Narodowej za cenna inicjatywę i współorganizację tego poniedziałkowego spotkania z historią. Dziękujemy również Miejsko-Gminnemu Centrum Kultury i Sportu za udostępnienie ekranu multimedialnego, co znacznie usprawniło omawianie zdjęć i dokumentów archiwalnych z tego okresu,
Tekst. J.W.”
źródło Towarzystwo Przyjaciół Choroszczy (tpchoroszczy.pl)
