„Rok 2023 obfituje w szereg wydarzeń, istotnych w skali kraju, regionu jak i naszej „małej ojczyzny”. Za sprawą polskiego parlamentu ma swoich kilkunastu patronów.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił siedmiu patronów 2023 roku. Są to:Wojciech Korfanty, Paweł Edmund Strzelecki, Aleksander Fredro, Aleksandra Piłsudska, Maurycy Mochnacki, Jadwiga Zamoyska i Jerzy Nowosielski.
20 kwietnia 2023 roku przypada 150. rocznica urodzin Wojciecha Korfantego – wybitnego polityka, myśliciela społecznego i publicysty na stałe związanego z chrześcijańską demokracją, jednego z ojców niepodległej Polski. Był członkiem Naczelnej Rady Ludowej, kierującej zwycięskim Powstaniem Wielkopolskim, a następnie dyktatorem III Powstania Śląskiego. Czterokrotnie został odznaczony Krzyżem Walecznych i pośmiertnie (1997) Orderem Orła Białego.
W 2023 r. przypada 150. rocznica śmierci Pawła Edmunda Strzeleckiego, wybitnego badacza, podróżnika, odkrywcy i filantropa. Był prawdziwym obieżyświatem. Jako pierwszy Polak okrążył samodzielnie kulę ziemską. Badał tereny Ameryki Północnej i Południowej oraz Australii, Nowej Zelandii i Tasmanii, gdzie dokonał wielu odkryć. Najwyższy szczyt kontynentu australijskiego nazwał Górą Kościuszki (Mount Kosciuszko), na cześć przywódcy insurekcji z 1794 r.
W 2023 roku obchodzimy 230. rocznicę urodzin Aleksandra Fredry, najwybitniejszego polskiego komediopisarza, poety i pamiętnikarza. Jako żołnierz był uczestnikiem wyprawy na Moskwę w 1812 roku, a za wykazane męstwo został odznaczony orderami Virtuti Militari oraz Legii Honorowej. Fredro to twórca oryginalnej polskiej komedii, autor kilkudziesięciu utworów scenicznych wystawianych w teatrach Warszawy, Krakowa i Lwowa, takich jak: „Śluby panieńskie czyli magnetyzm serca”, „Zemsta”, „Pan Jowialski”.
Rok 2023 jest rokiem sześćdziesięciolecia śmierci Aleksandry Piłsudskiej, z domu Szczerbińskiej – działaczki niepodległościowej, członkini Polskiej Organizacji Wojskowej i Polskiej Partii Socjalistycznej, Działała w Organizacji Bojowej PPS, współpracowała ze Związkiem Strzeleckim a w czasie I wojny światowej wstąpiła do Legionów Polskich. Sejm w uchwale podkreślił zaangażowanie Aleksandry Piłsudskiej (żony Józefa Piłsudskiego) w działalność społeczną: pomoc dla sierot, organizowanie przedszkoli i szkół dla rodzin wojskowych, wsparcie najbiedniejszych i bezdomnych, tworzenie bibliotek i świetlic dla młodzieży. Aleksandra Piłsudska była odznaczona orderami Virtuti Militari, Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Niepodległości.
13 września 2023 r. przypada 220. rocznica urodzin Maurycego Mochnackiego – konspiratora, dziennikarza, krytyka literackiego, pianisty. Był członkiem niemal wszystkich ówczesnych tajnych sprzysiężeń przeciw Rosji w Warszawie, żołnierzem Powstania Listopadowego, odznaczonym Virtuti Militari. Po upadku listopadowej insurekcji został zmuszony do emigracji: carat skazał go zaocznie na śmierć przez powieszenie. „Do dziś wiele z jego diagnoz na temat natury Rosji i jej imperialistycznych dążeń związanych zwykle także z kulturowym barbarzyństwem nie straciło na aktualności” – podkreślił Sejm RP w uchwale. Na nagrobku Maurycego Mochnackiego w Auxerre widnieje napis „Civis Polonus. Hostem Moscoviensem” – „Obywatel Polski, wróg Moskwy”.
Jadwiga Zamoyska z domu Działyńska to polska działaczka społeczna, poliglotka, służebnica Boża Kościoła katolickiego, której stulecie śmierci upłynie w listopadzie 2023 roku. Była współtwórczynią Fundacji Zakłady Kórnickie, autorką spójnego systemu pedagogicznego, założycielką pierwszej w Polsce zawodowej szkoły gospodarstwa domowego i prekursorki myślenia o oświacie w kategoriach zarządzania projektem. Założona przez nią w 1882 r. Szkoła Domowej Pracy Kobiet, była „nowoczesną odpowiedzią na ówczesne potrzeby społeczne kobiet”. Z należących do niej i syna Władysława dóbr, na mocy ustawy sejmowej, powstała Fundacja Zakłady Kórnickie. Dziełom Zamoyskiej przyświecało motto „Służyć Bogu, służąc Ojczyźnie, służyć Ojczyźnie, służąc Bogu”. Jadwiga Zamoyska była jedną z pierwszych osób odznaczonych Orderem Odrodzenia Polski.
W roku 2023 obchodzić będziemy stulecie urodzin Jerzego Nowosielskiego, wybitnego malarza, rysownika, scenografa, pedagoga, filozofa, teoretyka sztuki i myśliciela religijnego, uważanego za jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy ikon. Nowosielski uznawany jest za jedną z najwybitniejszych postaci polskiej kultury współczesnej, który nie tylko tworzył sztukę, ale także pisał o niej. Wykonał wyposażenie i polichromie licznych świątyń rzymskokatolickich, grekokatolickich i prawosławnych.
Senat RP podjął również uchwały u ustanowieniu patronów 2023 roku. Jest to Rok Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego, Włodzimierza Przerwy-Tetmajera, Mikołaja Kopernika, Jana Matejki i Wisławy Szymborskiej.
80 lat temu, 19 kwietnia 1943 roku warszawscy żydzi chwycili za broń, by walczyć z Niemcami. W nierównej, trwającej prawie miesiąc, walce słabo uzbrojeni bojownicy Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW) stawili opór żołnierzom z oddziałów SS, Wehrmachtu, Policji Bezpieczeństwa oraz formacji pomocniczych. Kwietniowe powstanie było największym zrywem ludności żydowskiej podczas II wojny światowej. Ustanawiając rok 2023 Rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego, Senat Rzeczypospolitej Polskiej oddaje hołd poległym oraz tym, którzy przeżyli i do końca swoich dni podnosili głos protestu przeciwko zbrodniczym planom zagłady narodu żydowskiego” – głosi senacka uchwała ustanawiająca walczących przeciwko niemieckim zbrodniarzom patronami roku 2023.
W 2023 roku przypada 100. rocznica śmierci Włodzimierza Przerwy-Tetmajera (zm. 26.12.1023 r.), jednego z czołowych przedstawicieli Młodej Polski i znanego działacza ludowego i niepodległościowego. Był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie, współtwórcą „Strzelca” i członkiem Naczelnego Komitetu Narodowego. Ten młodopolski malarz projektował witraże, tworzył ilustracje, zaprojektował i wykonywał polichromie siedmiu obiektów sakralnych. Był też poetą, prozaikiem i dramaturgiem.
Wisława Szymborska to wybitna polska poetka, eseistka, felietonistka i krytyczka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Była założycielką Stowarzyszenia Pisarzy polskich (1989), członkinią Polskiej Akademii Umiejętności, dama Orderu Orła Białego. W 2023 roku świętujemy 100. rocznicę urodzin (ur. 2 lipca 1923 r.).
Mikołaj Kopernik to wybitny polski astronom, którego 550. rocznicę urodzin obchodzimy w 2023 roku. Był człowiekiem o wszechstronnych zainteresowaniach: duchowny katolicki (doktor prawa kanonicznego), prawnik, lekarz, dyplomata, urzędnik, zajmujący się również matematyką, ekonomią i strategią wojskową. Kopernik znany jest najbardziej jako astronom – twórca heliocentrycznego modelu Układu Słonecznego, autor dzieła De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich).
W 2023 roku obchodzimy130. rocznicę śmierci Jana Matejki, wybitnego polskiego malarza, twórcy obrazów historycznych i batalistycznych. Był on autorem ponad trzystu obrazów olejnych oraz kilkuset rysunków i szkiców. W uchwale Senatu RP czytamy: Jego celem było ukazanie w dziełach sztuki przyczyn upadku I Rzeczypospolitej oraz przypomnienie jej chlubnej przeszłości i dawne potęgi. W ten sposób przekonywał Polaków żyjących pod zaborami o wartości ich kulturowego dziedzictwa i podtrzymywał dążenia do odzyskania Niepodległości”.
Sejmik Województwa Podlaskiego ustanowił rok 2023 Rokiem „Kodeksu Supraskiego”. Jest to jedno z najstarszych i najcenniejszych zabytków piśmiennictwa słowiańskiego na świecie. Ten liczący 1000 lat (od 500 lat jest w Supraślu), zabytek piśmiennictwa cyrylickiego oraz języka staro-cerkiewno słowiańskiego, zawiera teksty, które przetłumaczone zostały przez uczniów świętych Cyryla i Metodego ze znanych utworów greckich.
Kalendarium ważniejszych świąt i rocznic w 2023 roku
STYCZEŃ
1 stycznia – Światowy Dzień Pokoju, ustanowiony przez papieża Pawła VI 8.12.1967 r.
Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki
6 stycznia – uroczystość Objawienia Pańskiego (Trzech Króli)
22 stycznia – obchody 160. rocznicy wybuchu powstania styczniowego
24.01.1943 – zakończyła się konferencja w Casablance, gdzie ustalono, że wojna będzie prowadzona aż do bezwarunkowej kapitulacji państw Osi
LUTY
5.02.1943 – Niemcy rozpoczęli akcję likwidacji białostockiego getta
11 luty – Światowy Dzień Chorego, ustanowiony przez papieża Jana Pawła II 13 maja 1992 r.
14 lutego – Dzień Zakochanych (Walentynki)
19 luty – 104. rocznica odzyskania niepodległości przez Choroszcz
19.02.1473 – w Toruniu urodził się Mikołaj Kopernik
24.02.1953 – stracenie gen. bryg. Emila Fieldorfa „Nila”, zastępcy Komendanta Głównego AK
MARZEC
1 marca – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych
12.03.1943 – akcja pod Arsenałem Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Uwolnienie w Warszawie podharcmistrza Jana Bytnara „Rudego” i 20 innych więźniów.
21 marca – pierwszy dzień wiosny
KWIECIEŃ
7 kwietnia – Dzień Pracownika Służby Zdrowia
9 kwietnia – Niedziela Wielkanocy Zmartwychwstania Pańskiego
14 kwietnia – Święto Chrztu Polski
MAJ
2 maja – Dzień Flagi RP, Dzień Polonii i Polaków za Granicą
3 maja – uroczystość NMP Królowej Polskich
8 maja – Dzień Zwycięstwa, Święto 10. Pułku Ułanów Litewskich, Dzień Bibliotekarza i Biblioteka
26 maja – Dzień Matki
28 maja – uroczystość Zesłania Ducha Świętego (Zielone Świątki)
29 maja – Dzień Działacza Kultury
CZERWIEC
1 czerwca – Dzień Dziecka
8 czerwca – uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało)
16-18 czerwca – 41. Dni Choroszczy
21 czerwca – pierwszy dzień lata
25 czerwca – odpust św. Jana Chrzciciela
LIPIEC
4.07.1943 – w katastrofie lotniczej koło Gibraltaru zginęło 16osób, wśród nich premier Rządu RP i Wódz Naczelny generał Władysław Sikorski (80. rocznica śmierci)
11.07.1943 – „krwawa niedziela” przeciwko ludności polskiej na Wołyniu
SIERPIEŃ
1 sierpnia – Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego
13 sierpnia – odpust św. Dominika (Jarmark Dominikański?)
15 sierpnia – uroczystość Wniebowzięcia NMP i Święto Wojska Polskiego
WRZESIEŃ
1 września – 84 rocznica wybuchu II wojny światowej, Dzień Weterana
17 września – Dzień Sybiraka
23 września – pierwszy dzień jesieni
27 września – Dzień Polskiego Państwa Podziemnego, Światowy Dzień Turystyki
PAŹDZIERNIK
7.10.1917 – powstanie Komendy Lokalnej Polskiej Organizacji Wojskowej
14 października – Dzień Edukacji Narodowej (Dzień Nauczyciela)
22 października – 564 urodziny parafii rzymskokatolickiej w Choroszczy,
wspomnienie liturgiczne św. Jana Pawła II
26.10.1863 – stracenie Ksawerego Markowskiego i innych powstańców styczniowych
LISTOPAD
1 listopada – uroczystość Wszystkich Świętych
2 listopada – wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych
2.11.1942 – wywózka z Choroszczy przez Niemców miejscowych Żydów
10 listopada – „Śpiewać każdy może” – Wieczór Pieśni i Piosenki Patriotycznej,
akcja „Światło Pamięci Niezwyciężonym”
11 listopada – parafialne i gminne obchody Narodowego Święta Niepodległości
29 listopada – Dzień Podchorążego (Złotoria)
GRUDZIEŃ
22 grudnia – pierwszy dzień zimy
25 grudnia – uroczystość Narodzenia Pańskiego
27 grudnia – Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego
Oprac. Józef Waczyński”
źródło: Towarzystwo Przyjaciół Choroszczy (tpchoroszczy.pl)