„Dwa lata temu 13 listopada zmarł Jan Adamski, znany Regionalista, Kolekcjoner i Przewodnik, jeden z założycieli Towarzystwa Choroszczy. Pan Jan zapisał się w pamięci wielu pokoleń jako przewodnik, przyjaciel, mentor, osoba bardzo ciepła i otwarta. Jego opowieści o lokalnej historii było można słuchać godzinami.
Poniżej przedstawiamy biografię Jana Adamskiego przygotowaną przez Prezesa TPCh:
Jan Adamski
Urodził się 17 kwietnia 1941 roku w Choroszczy i mieszkał tym mieście do swego końca. Uczył się w miejscowej szkole podstawowej, później uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego nr 3 w Białymstoku a po maturze kontynuował naukę w Pomaturalnej Szkole Technicznej w Białymstoku ze specjalnością telewizja, uzyskując kwalifikacje technika technologa telewizji. Dwuletnią służbę wojskową (1964-1966) odbywał na Dolnym Śląsku (Jelenia Góra) i na Lubelszczyźnie.
W życiu prywatnym mężem Donaty z domu Bułkowska, Ojcem pięciorga dzieci i Dziadkiem piętnastu wnucząt. Pracował w różnych zakładach ale najdłużej (ponad 30 lat) jako instruktor w Radiowo-Telewizyjnym Centrum Nadawczym w Krynicach k. Białegostoku. Ponadto przez wiele lat trudnił się naprawą sprzętu radiowo-telewizyjnego. Te pracowite wizyty u klientów były okazją do rozmów, uzyskiwania cennych relacji o udziale mieszkańców Choroszczy i okolic w dziele odzyskiwania niepodległości.
Od najmłodszych lat interesował się historią swojej miejscowości i regionu. Był wytrwałym tropicielem materialnych śladów swojej „małej ojczyzny”, przysłowiowym „szperaczem historii”. Jako kolekcjoner wiódł prym w pozyskiwaniu dokumentów i eksponatów o dużej wartości historycznej. Były to militaria, głównie egzemplarze broni białej oraz falerystyka: ordery, medale i odznaczenia. Te oryginalne pamiątki były eksponowane na wielu wystawach i pokazach kolekcjonerskich, organizowanych w Choroszczy i regionie, poczynając od I Dni Choroszczy w 1982 roku. Pozyskane przez Niego materiały archiwalne Komendy Lokalnej Polskiej Organizacji Wojskowej i rodzinne pamiątki peowiaków zaowocowało okolicznościową wystawą w 1983 roku. Doprowadził do upamiętnienia udziału choroszczan w Polskiej Organizacji Wojskowej, czego efektem było odsłonięcie i poświęcenie okolicznościowej tablicy w kościele parafialnym w Choroszczy w listopadzie 1983 roku. Odegrał swoją rolę w tworzeniu koncepcji Pomnika KL POW w Choroszczy.
Zbiory Pana Jana uświetniły uroczyste obchody 500. rocznicy Choroszczy, organizowane w Zespole Szkół w Choroszczy. Wśród wielu cennych eksponatów na szczególną uwagę zasługuje angielski hełm Antoniego Popko, żołnierza spod Monte Cassino, o którym pisał znany korespondent wojenny Melchior Wańkowicz.
Jan Adamski był człowiekiem wielkiego formatu, o szerokich horyzontach i zainteresowaniach, wszechstronnym, dla którego fotografowanie czy filmowanie nie sprawiało problemów. Zarejestrowane przez Niego obiekty historyczne czy wydarzenia są wspaniałą kroniką dziejów Choroszczy. Aktywnie uczestniczył w wielu konferencjach historycznych i sympozjach, wygłaszając odczyty wsparte relacjami i swoimi materialnymi śladami przeszłości.
Był społecznikiem z krwi i kości, miłośnikiem swego rodzinnego miasta i regionu, jednym z założycieli Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy. W tym stowarzyszeniu piastował rożne funkcje kierownicze, od kierownika sekcji historycznej, wiceprezesa z prezesem zarządu włącznie. Był licencjonowanym przewodnikiem po Narwiańskim Parku Narodowym i projektantem tras rowerowych na terenie gminy Choroszcz. Wiele wycieczek pieszych, rowerowych i autokarowych organizowanych przez Towarzystwo Przyjaciół Choroszczy to zasługa Pana Jana.
Od dziesiątków lat Jan Adamski dbał o ochronę dziedzictwa narodowego, w tym zabytków sakralnych i nekropolii różnych wyznań. On to już w 1984 roku zainicjował upamiętnienie wielu miejsc pamięci, związanych z powstaniem styczniowym, Polską Organizacją Wojskową, I i II wojną światową. Wraz z ojcem Lucjanem 11 kwietnia 1984 r. na miejscu straceń z 1863 roku umieścił biały brzozowy krzyż a następnie zainicjował utworzenie Społecznego Komitetu Upamiętnienia Powstania Styczniowego 1863 roku w Choroszczy. W tym Komitecie sprawował skutecznie funkcję wiceprezesa, czego efektem jest okazały pomnik, uroczyście odsłonięty i poświęcony 8 października 1989 roku. Zabiegał również o odnowienie Mogiły Powstańczej, zlokalizowanej w Choroszczy na tzw. Wypuście (ul. Zastawie I). Zasługą Jana Adamskiego są organizowane (22 stycznia) obchody kolejnej rocznicy wybuchu powstania styczniowego a 15 sierpnia – obchody Święta Wojska Polskiego. To właśnie Jemu zawdzięczamy odnowienie cmentarza wojennego z 1915 roku na Babiej Górze, rewitalizację cmentarza jeńców wojennych (ul. Żółtkowska) i postawienie krzyża na Placu im. dr. Zygmunta Brodowicza, miejscu dawnej świątyni ewangelickiej.
Pan Jan dbał również o te niematerialne ślady z dziejów swego rodzinnego miasta. Z inicjatywy Jana Adamskiego został uchwalony herb i flaga Choroszczy oraz pieczęć Rady Miejskiej. Wiele zmian w nazewnictwie ulic Choroszczy, realizowanych przez władze samorządowe dokonało się na wniosek Jana Adamskiego i Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy.
Pan Jan był wspaniałym popularyzatorem i niesamowitym gawędziarzem, który swoim krasomówstwem trafiał do każdego słuchacza. Doskonale znał dzieje swego rodzinnego miasta, swojej „małej ojczyzny”i posiadaną wiedzą dzielił się na licznych spotkaniach, organizowanych przez Miejsko-Gminne Centrum Kultury i Sportu, Towarzystwo Przyjaciół Choroszczy, instytucje oświatowe (szkoły i przedszkola) oraz inne podmioty. Brał aktywny udział w „Poniedziałkowych spotkaniach z historią” i „Kawiarenkach Historycznych”. Był częstym gościem w Twojej Telewizji Regionalnej, czego przykładem może być Jego udział w kilkunastu programach pod nazwą „Choroszcz historycznie”. Wielokrotnie był gościem „Obiektywu” Telewizji Białystok a jego głos można było usłyszeć w programach historycznych Radia Białystok.
Pan Jan Adamski nie był członkiem żadnej partii politycznej ale aktywnie włączył się w proces przemian ustrojowych zapoczątkowanych w 1989 roku. Był współorganizatorem powołania Komitetu Obywatelskiego Miasta i Gminy Choroszcz, aktywnym członkiem jego zarządu. Działalność tego Komitetu zaowocowała wygraniem wyborów samorządowych w 1990 roku i wybraniem nowych władz gminnych.
Pan Jan był również autorem wielu artykułów dotyczących Choroszczy i regionu, zwłaszcza styczniowej insurekcji 1863 r. Zostały one opublikowane na łamach „Gazety w Choroszczy”, w Małych Miastach, sygnowanych przez Collegium Suprasliense oraz w Polskich tradycjach niepodległościowych Choroszczy i okolic. Portret Zbiorowy, wydanych przez Fundację Pole Kultury. Często jego spostrzeżenia znajdowały odzwierciedlenie w Kramiku Regionalnym „Kuriera Podlaskiego”, prowadzonym przez prof. Adama Czesława Dobrońskiego.
Wystawy kolekcjonerskie Pana Jana wielokrotnie wzbogacały Dni Choroszczy, uroczystości religijno-patriotyczne, konferencje i sympozja naukowe, organizowane w naszym mieście i regionie. Symbolicznym i materialnym akcentem tych obchodów w Miejscu Pamięci Narodowej tzw. Szubienicy była Flaga Powstańcza, Dzwon Wolności i łuska armatnia, pochodzące z jego bogatych zbiorów.
Za swoje zasługi Jan Adamski był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany przez władze państwowe i samorządowe: Zasłużony Białostocczyźnie, Zasłużony Działacz Kultury, Medalem za Zasługi dla Turystyki, Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi. Przed laty miejscowe władze samorządowe przyznały mu odznaczenie „Zasłużony dla Choroszczy”. W grudniu 2019 r. w siedzibie Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku nasz wspaniały Kolega i Przyjaciel otrzymał Honorową Nagrodę „Świadek Historii”.
Myślę, że był to szczególny wyraz uznania dla tego wspaniałego społecznika, pasjonata historii, kolekcjonera i przewodnika turystycznego.
Towarzystwo Przyjaciół Choroszczy przed rokiem powołało Społeczny Komitet Upamiętnienia Jana Adamskiego. Jest więc szansa, że zgromadzone przez niego dokumenty i eksponaty zostaną naukowo opracowane i znajdą godne miejsce w Izbie Pamięci nazwanej Jego Imieniem.
Pamięć o Janie Adamskim na zawsze będzie trwać w naszych sercach.
Józef Waczyński, Fot. Archiwum TPCh”